کتاب همه ی مباحث صرف و نحو (مقدماتی تا پیشرفته)

کتاب همه ی مباحث صرف و نحو نشر پردازش

علم صرف و نحو زبان عربی فنی است که به وسیله آن، حالات کلمات زبان را به تنهایی و در ترکیب کلام می‌شناسد و مقصود از این دانش آن است که نویسنده و گوینده در گفتن سخن و ترکیب و تألیف آن از خطا مصون باشد.

این علم بر دو قسمت تقسیم می‌شود؛ اول قسمتی که در آن از قواعد و مقررات سخن گفته می‌شود و آن علم صرف است. دوم قسمتی که در آن از چگونگی ترکیبات گفتگو می‌شود و آن علم نحو است. کتاب حاضر در 3 بخش اصلی و 6 فصل تنظیم شده است. این 3 بخش شامل صرف، نحو و موارد مهم و کلیدی در این زمینه می‌باشد. بخش صرف به 3 فصل؛ فعل، اسم و حرف و بخش دوم به 3 فصل، مرفوعات، منصوبات و توابع و بخش آخر به سایر موارد مهم در علم صرف و نحو از جمله اعداد، نکات کلیدی ترجمه، اسالیب جمله، یادآوری نکات مهم و تحلیل صرفی پرداخته است.

کتاب مذکور از چند جهت با نمونه‌های مشابه که تاکنون در زمینه صرف و نحو منتشر شده‌اند، تفاوت دارد. از جمله امتیازهای این کتاب علاوه بر توضیح مختصر در هر مبحث، نمودارهای قابل تفهیم جهت تسهیل در یادگیری همراه با جداول و مثال‌ها می‌باشد و از دیگر امتیازها، می‌توان به نثر ساده و روان آن اشاره کرد که علی‌رغم ارائه قواعد و قوانین خشک و سرسختانه صرف و نحو در این اثر، بیان به روش ساده و سهل و شفافیت، ایجاز و دقت به خوبی رعایت شده است و از مهم‌ترین ویژگی این کتاب قابلیت یادگیری مطالب با روش‌های خاص تلخیص و برجسته نمودن نکات اساسی و بهره‌برداری از منابع دست اول می‌باشد. 

این کتاب از طریق همکاری متعهدانه انتشارات پردازش با مدیریت جناب آقای حسین کفاشیان تألیف شده است.

فهرست مطالب

مقدمه. 7

بخش اول:‌ صرف.. 9

فصل اول: فعل.. 9

تعریف علم صرف.. 9

وزن. 12

فعل.. 13

لازم و متعدی.. 14

معلوم و مجهول. 15

اشتقاق اقسام فعل.. 17

تقسیم فعل از نظر زمان. 17

تقسیم‌بندی صیغه‌های فعل.. 18

ماضی معلوم. 19

مضارع معلوم. 21

ابواب ثلاثی مجرّد. 22

امر. 22

مجهول‌ها25

ماضی مجهول (ثلاثی مجرّد)25

مضارع مجهول (ثلاثی مجرّد)26

امر مجهول (ثلاثی مجرّد)27

تقسیم کلمه (معتل، مهموز، مضاعف و سالم)30

ادغام، اعلال، تخفیف همزه32

ادغام. 32

قواعد ادغام. 33

اعلال. 35

قواعد عمومی اعلال. 36

فعل مثال. 39

فعل اجوف.. 39

فعل ناقص... 40

فعل لفیف.. 42

مهموز42

قواعد تخفیف همزه42

ویژگی‌های خاص افعال. 44

فعل حال و استقبال. 45

مضارع استفهامی.. 45

مضارع منفی.. 45

مضارع مجزوم. 45

مضارع منصوب.. 48

مضارع مؤکّد. 50

فعل ثلاثی مزید. 51

اوزان باب‌های پرکاربرد. 51

ضمائر و قواعد در ثلاثی مزید. 52

باب إِفعَال. 52

باب تفعیل.. 54

باب مفاعله. 55

باب إفتعال. 55

باب إنفعال. 56

باب تفعّل.. 57

باب تَفاعُل.. 58

باب إِفعِلَال. 58

باب إِستِفْعَال. 58

باب إِفْعِیلَال. 59

فعل رباعی.. 60

رباعی مجرّد. 60

رباعی مزید. 60

ابواب رباعی مزید. 60

فعل منحوت.. 61

بخش اول:‌ صرف.. 62

فصل دوم: اسم. 62

کلمه در زبان. 62

ساختمان اسم (از نظر حروف اصلی و زائد)62

اوزان ثلاثی مجرد. 63

وزن‌های رباعیّ مجرّد. 64

وزن‌های خماسّی مجرّد. 64

تقسیمات اسم. 65

تقسیم اسم از نظر جنس... 65

تقسیم اسم از نظر عدد. 65

اسم معرب.. 66

معرفه و نکره66

قواعد اعلال مخصوص به اسم. 69

مصدر و غیرمصدر71

مصدر اصلی.. 71

مصدر میمیّ.. 71

مصدر صناعی.. 72

مصدر مجهول. 72

مصدر مَرّة72

مصدر هیئت.. 72

اسم مصدر73

جامد و مشتقّ.. 74

اسم‌های مشتقّ.. 74

اسم فاعل.. 74

اسم مفعول. 75

صفت مشبّهه. 76

اسم مبالغه. 77

اسم تفضیل.. 79

اسم مکان و زمان. 80

اسم آلت.. 81

جامد و مشتقّ، موصوف و صفت.. 82

مذکّر و مؤنّث.. 83

اقسام مؤنّث.. 83

مؤنّث معنوی.. 84

تساوی تذکیر و تأنیث.. 86

اسناد فعل به مؤنّث.. 86

اسناد فعل به جمع مذکّر سالم. 86

اسناد فعل به جمع مؤنّث سالم، جمع مکسّر و اسم جمع. 86

اسناد فعل به اسم جنس جمعی.. 86

متصرّف و غیرمتصرّف.. 87

مثنّی.. 87

ساخت مثنّی.. 87

جمع. 89

جمع مذکّر سالم. 89

جمع مؤنّث سالم. 90

جمع مکسّر. 92

اسم جمع. 93

اسم جنس جمعی.. 93

اسم منسوب.. 94

ساخت اسم منسوب.. 94

اسم مصغّر. 97

صیغه‌های مصغّر. 97

ساخت مصغّر از اسم‌های گوناگون. 98

قواعد اعلال مخصوص به مصغّر. 100

معرفه و نکره101

ضمیر. 101

اسم اشاره102

اسم موصول. 102

معرب و مبنیّ.. 103

اِعراب اسم. 104

اعراب ظاهری.. 104

اِعراب تقدیری.. 105

اعراب محلی.. 106

مبنی.. 107

انواع بِنَاء107

اقسام مبنی.. 107

اسم‌های افعال و اصوات.. 108

مرکّب مزجی.. 109

عدد عقود. 109

اعداد ترتیبی.. 110

اسم منصرف و غیر منصرف.. 112

موجبات منع صرف (علمیّت)113

موجبات منع صرف (وصفیّت)113

بخش‌اول: صرف.. 114

فصل سوم: حروف.. 114

حروف.. 114

حروف عامل و غیرعامل.. 115

حروف جر. 115

حروف قسم. 119

حروف عطف.. 119

حروف استفهام. 121

حروف نفی.. 122

حروف تنبیه و تحضیض... 122

حروف شرط و تفصیل و مصدر123

حروف تفسیر و مفاجاة و استقبال. 124

حروف توقع و زائد و انواع «لام». 125

بخش دوم: نحو. 128

فصل اول: مرفوعات.. 128

جمله فعلیه. 128

فاعل.. 128

نائب فاعل.. 128

جمله اسمیه. 130

مبتدا و خبر. 130

ضمیر فصل.. 131

نواسخ. 132

افعال ناقصه. 132

حروف مشبهه بالفعل.. 133

«لا» نفی جنس... 134

افعال مقاربه. 135

بخش دوم: نحو. 136

فصل دوم: منصوبات.. 136

منصوبات.. 136

مفعول‌به. 136

اغراء و تحذیر. 137

مفعول مطلق.. 137

مَفعولٌ‌لَه (لأجله)139

مَفعولٌ‌فیه. 139

مَفعولٌ‌مَعَه. 140

حال. 141

اقسام حال و ارتباط آن با صاحب حال. 142

مرتبه حال و صاحب حال و عامل حال. 142

تمییز. 144

اقسام تمییز. 144

اعراب تمییز. 144

تمییز کم استفهامیه. 145

تمییز کم خبریه. 145

أفعل تفضیل.. 146

عمل أفعل تفضیل.. 147

تعدیه أفعل تفضیل.. 147

افعال مدح و ذم. 148

احکام مخصوص... 148

استثناء150

احکام استثناء150

اعراب لاسیما151

منادی.. 153

انواع منادی.. 153

توابع منادی.. 155

اقسام نداء155

ترخیم منادی.. 156

بخش دوم: نحو. 158

فصل سوم: توابع. 158

الإضافه. 158

أسماء دائم الإضافه. 159

احکام ظروف مضافه به جمله. 160

أسماء زمان مبهم. 161

نعت.. 162

انواع نعت.. 162

اقسام نعت.. 163

قطع نت.. 164

حذف نعت و منعوت.. 165

تأکید. 166

انواع تأکید. 166

بدل. 167

انواع بدل. 167

عطف.. 169

انواع عطف.. 169

حکایه. 171

اقسام حکایه. 171

ملحقات نحو: الجمله. 172

بخش سوم: سایر موارد. 174

اعداد. 174

اعداد ترتیبی.. 174

اعداد اصلی.. 175

چکیده مبحث عدد. 177

چهار عمل اصلی در ریاضی.. 178

نکات کلیدی ترجمه. 179

ترجمه فعل.. 179

ترجمه اسم. 181

ترجمه جمله و اجزای آن. 182

سایر موارد ترجمه. 185

اسالیب جمله. 186

یادآوری نکات مهم. 188

تحلیل صرفی.. 188

نکات مربوط به تحلیل صرفی اسم. 189

نکات مربوط به تحلیل صرفی فعل.. 191

بررسی نقش‌های جمله در عربی.. 192

منابع و مأخذ. 195