سوال های کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی (جلد سوم)

سوال های کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی نشر پردازش

روش کار در پاسخگویی به پرسشها در کتاب سوال های کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی نشر پردازش ، ارائه پاسخ تشریحی و تا حد امکان با ارائه مرجع بوده است مگر در موارد تکرار شده و یا بخش کلیات ادبی. دانشجویان به خوبی میدانند که در بخش کلیات ادبی یعنی دستور زبان، صنایع بدیعی و معانی و بیان، در برخی موارد میان اساتید فن اختلاف نظر وجود دارد بنابراین، در بعضی پرسشها سعی بر آن بوده تا نظر دقیق و مستند بیان شود حتی برای رفع ابهام از نظر اساتید بزرگوار ادب فارسی برخوردار شده ایم.

کتابهای که به عنوان منابع مورد استفاده معرفی میشود در واقع منابع اصلی مواد آزمونی هستند بنابراین به دانشجویان توصیه میشود مواد درسی زیر را مطالعه کنند.

1. بدیع(نگاهی تازه به بدیع) ، سیروس شمیسا، چاپ پنجم، انتشارات فردوس.
2. بوستان، سعدی، تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی.
3. بیان، سیروس شمیسا، چاپ سوم، انتشارات فردوس.
4. تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، انتشارات ققنوس، تهران 1368.
5. تاریخ بیهقی، به کوشش خلیل خطیب رهبر، انتشارات مهتاب،1374.
6. تاریخ جهانگشای جوینی، (گزیده)، جعفر شعار، تهران 1370.
7. چهار مقاله، نظامی سمرقندی، تصحیح محمد قزوینی، به کوشش محمد معین.
8. حدیقه الحقیقه، سنایی غزنوی، تصحیح مدرس رضوی، دانشگاه تهران،1377.
9. دستور زبان فارسی، عبدالرسول خیام پور، تهران، 1373.
10. دشواریهای ایوان خاقانی، میرجلال الدین کزازی، تهران،1387.
11. رستم و اسفندیار(رزم نامه)،جعفر شعار، حسن انوری، چاپ نهم، انتشارات علمی.
12. رستم و سهراب(غم نامه)،جعفر شعار، حسن انوری، انتشارات علمی، 1370.
13. سبک شناسی نثر، سیروس شمیسا، نشر میترا،1380.
14. سبک شناسی نظم، سیروس شمیسا.
15. فن نثر در ادب فارسی، حسین خطیبی، تهران، 1375.
16. کلیله و دمنه، نصرالله منشی، تصحیح و توضیح مجتبی مینوی، تهران 1371.
17. گزیده خاقانی، ضیاالدین سجادی، انتشارات امیرکبیر.
18. گلستان، سعدی شیرازی ، تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، تهران 1367.
19. مثنوی مولوی (شرح جامع)، کریم زمانی، انتشارات اطلاعات، 1380.
20. مخزن الاسرار، حکیم نظامی گنجوی، تصحیح و توضیح وحید دستگردی.
21. مرزبان نامه، به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران 1375.
22. معانی و بیان، محمد علوی مقدم، رضا اشرف زاده، انتشارات سمت.
23. منطق الطیر عطار، به اهتمام سید صادق گوهرین، چاپ نهم، علمی فرهنگی.
24. مبادی العربیه، معلم رشید الشرتونی، دارالعلم قم.

سرفصل های سوال های کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی نشر پردازش

متون نظم 1( پیشگامان نظم فارسی)

هدف:
آشنایی با آغازگران و پیشاهنگان شعر فارسی و تحولات ادبی در دوره سامانیان
سرفصل:

1. زمینه های پدایش و رشد شعر فارسی در دوره های صفاریان و سامانیان
2. شرح احوال و آثار شاعران برجسته این دوره 
3. نقش رودکی در تکامل شعر فارسی
4. تدریس منتخب شعر سرایندگان برجسته سبک خراسانی شامل:

• • محمدبن و صیف سیستانی
  • شهید بلخی
  • ابوشکور بلخی
  • رودکی
  • دقیقی
  • کسایی مروزی
  • ابعه
  • منجیک ترمذی
  • منطقی رازی 
  • حنظله بادغیسی

متون نظم 2 (قسمت اول:شاهنامه)

هدف:
آشنایی دانشجویان با ادبیات حماسی و تاثیر شاهنامه فردوسی در زبان و ادبیات فارسی
سرفصل:

1. تعریف نوع ادبی ادبیات حماسی
2. معرفی انواع حماسه (ملی مذهبی تاریخی)
3. چگونگی تدوین حماسه ملی ایران و معرفی حماسه های ملی
4. تدریس داستان رستم و سهراب با ذکر دقیق نکات ادبی، تاریخی و مذهبی
5. مدرس درس به ساختار شاهنامه از منظرهای مختلف می پردازد و ابیاتی از آغاز آن تا آخر پادشاهی فریدون را به طور منتخب و خودخوان به دانشجویان معرفی کند
6. معرفی و نقد منابع

متون نظم 2 (قسمت دوم:شاهنامه)

هدف:
آشنایی بیشتر دانشجویان با حماسه ملی ایران و دریافت ظرافته و نکات برجسته در خلق یک اثر حماسی
سرفصل:

1. آشنایی بیشتر با بخشهای شاهنامه فردوسی و چگونگی سرودن آن (اساطیری-پهلوانی-تاریخی)
2. در این درس تمام رستم و اسفندیار از شاهنامه تدریس میشود و نکات ادبی، حماسی، اجتماعی، اخلاقی و ... آن تشریح می گردد
3. منتخب داستان سیاوش(به صورت خودخوان)
4. معرفی و نقد منابع

متون نظم 2 (قسمت سوم : قصاید ناصر خسرو)

هدف:
شناخت احوال، آثار و شیوه شاعری ناصر خسرو و تاثیر اندیشه های اسماعیلی بر شعر وی و نیز آشنایی با قصاید دینی و سیر آن در ادب فارسی
سرفصل:

1. تاریخچه پیدایش و گسترش اسماعیلیه
2. محورهای اعتقادی اسماعیلیه
3. شرح احوال و آثار ناصر خسرو
4. تاثیر ناصر خسرو در تحول مضمون قصیده فارسی
5. تدریس حداقل 30 قصیده از قصاید ناصر خسرو 
6. معرفی و نقد منابع

متون نظم 3 (قسمت اول: شاعران حوزه ادبی خراسانی)

هدف:
آشنایی دانشجویان با سبک ضعر حوزه ادبی خراسان و احوال و آثار شاعران بزرگ این دوره
سرفصل:

1. سبک شعر غزنوی و ویژگیهای کلی آن
2. شرح حال مختصری از شاعران برجسته این دوره همراه با مختصات سبکی هر یک از آنان
3. منتخبی از نمونه های موفق سروده های :

• • عنصری (10 قصیده)
  • فرخی سیستانی(10 قصیده)
  • منوچهری دامغانی(10 قصیده و 3 مسمط)
  • مسعود سعد (15 قصیده)

متون نظم 3 (قسمت دوم:شاعران حوزه ادبی عراق)

هدف:
آشنایی با احوال آثار و نمونه شعر شاعران برجسته حوزه ادبی عراق
سرفصل:

1. معرفی حوزه ادب عراق
2. اوضاع اجتماعی و سیاسی دوره مذکوره
3. معرفی شاعران این حوزه و آثارشان
4. تدریس حدود 200 بیت از شاعر برجسته حوزه عراق شامل:انوری، جمال الدین عبدالرزاق اصفهانی، ظهیرالدین فاریابی و کمال الدین اصفهانی

متون نظم 3( قسمت سوم:نظامی)

هدف:
شناخت احوال، آثار و شیوه شاعری نظامی
سرفصل:

1. شرح احوال و آثار و شرایط تاریخی و اجتماعی روزگار شاعر
2. بررسی شیوه شاعری نظامی 
3. بررسی سیر منظومه های غنایی و تعلیمی 
4. معرفی و نقد منابع درباره نظامی 
5. شرح و تحلیل بخشهایی از مخزن الاسرار و منتخباتی از سایر منظومه های نظامی

متون نظم 3(قسمت چهارم:خاقانی )

هدف:

شناخت احوال، آثار و شیوه شاعری خاقانی شروانی
سرفصل:

1. شرح احوال و آثار خاقانی
2. سبک شعر خاقانی شروانی 
3. آشنایی با سیر قصیده فارسی تا دوره خاقانی
4. در این درس حداقل پانزده قصیده از قصاید مهم خاقانی خوانده می شود به ویژه:(منطق الطیر، کنزالرکاز، مرآت الصفا، خراسانیها، مدح اصفهان، حبسیه، ترنم المصاب، مدح نصره الدین ابو المظفر، قصیده ترسانیه، مدح فخرالدین منوچهر شروانشاه، ایوان مدائن، قصیده صفت خاک شریف تربت پیامبر(ص)، قصیده تحفه الحرمین، در شکایت و تخلص به مدح نبی اکرم(‌ ص)
5. معرفی و نقد منابع

متون نظم 4 (قسمت اول: اشعار سنایی)

هدف:
شناخت احوال، آثار و شیوه شاعری سنایی
سر فصل:
احوال و آثار سنایی

1. وضعیت عرفان و تصرف در عصر سنایی
2. نقش سنایی در ورود مسایل عرفانی به شعر 
3. سبک سنایی( از جنبه زبانی،‌ ادبی،‌ محتوایی)
4. قرآن و حدیث در شعر سنایی
5. عشق و عقل در آثار سنایی
6. حدیقه و تاثیر آن بر آثار برجسته ادب فارسی 
7. معرفی و نقد منایع 

تدریس بخشهایی از حدیقه سنایی و دست کم تعداد 10 قصیده از قصاید برجسته سنایی و 20 غزل از غزلیات وی

متون نظم 4 (قسمت دوم :مثنوی های عطار)

هدف:
شناخت احوال، آثار و شیوه شاعری عطار نیشابوری
سرفصل:

1. احوال و آثار عطار نیشابوری 
2. بررسی شرایط تاریخی و اجتماعی روزگار عطار 
3. بررسی عرفان عطار با تکیه بر منطق الطیر
4. تدریس منتخباتی از مثنوی های عطار ( الهی نامه،‌مصیبت نامه، اسرارنامه )
5. معرفی و نقد منابع

متون نظم 4 قسمت سوم:(مثنوی معنوی1)

هدف:
شناخت احوال،‌ آثار و شیوه شاعری مولوی
سرفصل:

1. شرح احوال و معرفی آثار مولوی(حوادث و وقایع عصر مولوی، استادان و کسانی که در شکل گیری شخصیت وی موثر بوده )
2. بررسی سبک و محتوایشعر مولوی از جنبه سبکی و محتوایی
3. بررسی سرچشمه های آرا و اندیشه های مولوی و تاثیر آن بر ادب فارسی
4. تدریس دفتر اول مثنوی 
5. معرفی و نقد منابع

متون نظم 4 (قسمت چهارم:مثنوی معنوی 2)

هدف:

شناخت بیشتر شیوه شاعری مولوی در مثنوی
سرفصل:

1. مروری بر سرچشمه های آرا و اندیشه های مولوی
2. تدریس دفتر دوم مثنوی به طور کامل

متون نظم 5 (قسمت اول: اشعار سعدی)

هدف:
آشنایی دانشجویان با اشعار سعدی مانند قصاید،‌ غزلیات، مثنوی ها و ...
سرفصل:

1. شرح احوال و آثار سعدی 
2. سیر قصیده در ادب فارسی با تکیه بر قصیده تعلیمی
3. تدریس دست کم تعداد 15 قصیده از قصاید سعدی با توجه به نکات ادبی و دینی 
4. غزل و سیر تحول آن در ادب فارسی
5. غزل عاشقانه و سبک سعدی در این زمینه 
6. تدریس دست کم 50 غزل از غزلهای سعدی با توجه به نکات ادبی و بلاغی
7. سبک سعدی در بوستان و جهان بینی وی در آن (‌1/3 بوستان با تکیه بر نکات ادبی و اخلاقی آن خوانده شود)
8. معرفی و نقد منابع 

متون نظم 5 (قسمت دوم :اشعار حافظ )

هدف:
شناخت احوال، آثار و شیوه شاعری شمس الدین حافظ شیرازی )
سرفصل:

1. شرح احوال حافظ
2. شرح موضوعی غزلیات حافظ (مانند: موضوعات عرفانی، اجتماعی، زیباشناختی و ...)
3. عصر حافظ
4. سیر غزل تا عصر حافظ 
5. شیوه شاعری و مقام حافظ
6. تدریس حدود 150 غزل منتخب از حافظ
7. ترکیبات و اشارات قرآنی و عرفانی حافظ
8. معرفی و نقد منابع

متون نظم 5 (قسمت سوم:صائب و شاعران سبک هندی)

هدف:
شناخت احوال، آثار و شیوه شاعری صائب و آشنایی عمیق با شعر وی و تا اندازه ای دیگر شاعران برجسته سبک هندی
سرفصل:

1. شرح احوال و آثار و شرایط تاریخی و اجتماعی روزگار شاعران سبک هندی
2. بررسی شیوه شاعری شاعران سبک هندی
3. سیر غزلسرایی در سبک هندی 
4. معرفی و نقد منابع درباره شاعران مورد بحث
5. شرح و تحلیل 50 غزل از صائب و 50 غزل از طالب آملی، نظیری نیشابوری، کلیم کاشانی، بیدل دهلوی،‌ حکیم شفایی

متون نثر 1 ( متون ادبی - تاریخی با تکیه بر تاریخ بیهقی)

هدف:
آشنایی با متون ادب فارسی و کسب مهارت خواندن و درک این متون به ویژه تاریخ بیهقی و شناخت سیر تحول تاریخ نویسی فارسی
سرفصل:

1. کلیات:تاریخ نویسی به زبان فارسی،‌ متون عمده تاریخی، شیوه های تاریخ نگاری، سیر تحول آن و ...
2. مهمترین متون تاریخی به زبان فارسی مانند: تاریخ بلعمی، تاریخ بیهقی (مسعودی) مراقه - الصدور‌، تاریخ جهانگشا، سیره جلال الدین منکبر نی بیهقی و تاریخ تولد، وفات، حوادث زندگی و آثار او 
3. تاریخ بیهقی (مسعودی)، ارزش ادبی و تاریخی آن، فواید جامعه شناختی، شیوه تاریخ نگاری، جایگاه و تاثیر آن در ادب فارسی 
4. تدریس و رفع اشکال دست کم یک سوم تاریخ بیهقی و بخش هایی از تاریخی بلعمی،‌ جهانگشای جوینی، سیره جلال الدین منکبر نی
5. معرفی و نقد منابع 

متون نثر 2 (متون ادبی- داستانی با تاکید بر کلیله و دمنه )

هدف:
آشنایی با متون ادب فارسی
سرفصل:

1. کلیات:ادبیات داستانی :داستان، قصه، حکایت، فایل و ...
2. سابقه ادبیات داستانی در زبان فارسی و سیر تحول آن برجسته ترین متون داستانی نثر فارسی مانند کلیله و دمنه،‌ هزار و یک شب، داراب نامه، اسکندرنامه، مرزبان نامه، انوار سهیلی و ...
3. تدریس و رفع اشکال کلیله و دمنه 
4. معرفی و نقد منابع

متون نثر3 (متون ادبی -تعلیمی با تاکید بر گلستان )

هدف:
آشنایی با متون ادب تعلیمی و نحوه شکل گیری و تحول آنها و خواندن و درک آنها به ویژه گلستان سعد
سرفصل:

1. کلیات: مبانی نظری ادبیات تعلیم، پیدایی و سیر تاریخی آن 
2. معرفی برجسته ترین نمونه های ادب تعلیمی 
3. نثر مسجع : پیدایی و سیر تاریخی آن، معرفی برجسته ترین نمونه های نثر مسجع و نویسندگان آنها
4. مقامه و مقامه نویسی در ادب فارسی و نقش زبان فارسی و عربی در تکامل مقامه نگاری
5. گلستان،‌ سبک و جایگاه آن در ادب فارسی و تاثیر آن در زبان فارسی
6. تدریس و رفع اشکال تمامی گلستان و شرح ویژگی های تعلیمی، اخلاقی، ادبی و بلاغی و دستوری و .... آن 
7. تدریس و رفع اشکال بخش هایی از مقامات حمیدی، آثار خواجه عبدالله انصاری، بهارستان جامی، تذکره الاولیا عطار، منشات قائم مقام فراهانی و ....

متون نثر 4 ( متون ادبی عرفانی با تاکید بر مرصاد العباد)

هدف:
آشنایی با متون ادب عرفانی فارسی و کسب مهارت خواندن و درک آنها به ویژه مرصاد العباد
سرفصل:

1. کلیات:متون عرفانی، پیدایی و سیر تحول آنها 
2. معرفی برجسته ترین متون عرفانی فارسی مانند: شرح الثعرف، کیمیای سعادت، اسرار التوحید، تذکره الاولیا، کشف المحجوب، مرصاد العباد، مصباح الهدایه، عوارف المعارف، صدمیدان، سوانح، لمعات، معارف بها ولد
3. تبیین جایگاه این متون در ادب فارسی و نقش آنها در شکل گیری اندیشه های شاعران پارسی گوی 
4. تدریس و رفع اشکال مرصاد العباد و پاره ای از دیگر کتابهای باد شده از جمله صد میدان، شرح التعرف ،کیمیای سعادت، اسرارالتوحید و لمعات عراقی

متون نثر 5 (متون تفسیری با تاکید بر کشف الاسرار و تفسیر ابوالفتوح)

هدف:
آشنایی با متون تفسیری و کسب مهارت درک تفاسیر فارسی به ویژه کشف الاسرار و روض الجنان
سرفصل:

1. کلیات(تاویل، ترجمه، تفسیر، روشهای تفسیر و ...)
2. تفسیر نویسی در زبان فارسی و سیر تحول آن 
3. مفسران بزرگ ایرانی و تفسیرهای برجسته فارسی 
4. ویژگی های ادبی کشف الاسرار و روض الجنان
5. تدریس و رفع اشکال بخشهایی از کشف الاسرار و روض الجنان 
6. (ترجیحا تفسیر سوره های غافر، الرحمنواقعه، یوسف و جز سی ام)
7. معرفی و نقد منابع

کلیات نقد ادبی

هدف:
آشنایی با شیوه ها و مباحث نقد نظری و عملی و معرفی مشهورترین مکاتب ادبی جهان
سرفصل:

1. تعریف نقد ادبی و بررسی تاریخچه آن در ادبیات جهان (فارسی، عربی، یونان و اروپا)
2. معرفی و نقد منابع 
3. مباحث بنیادی در نقد ادبی (ضرورت نقد، دشواری های نقد ادبی، راه حل های، امکان یا عدم امکان نقد‌، جایگاه نقد در علوم ادبی)
4. شیوه های نقد ادبی (نقد نظری، نقد عملی، نقد اعتقادی، نقد اخلاقی، نقد اجتماعی، نقد تاریخی، نقد روانشناسی، نقد صورتگرا (فرمالیستی)، نقد لفظی، نقد فنی ، نقد زیبایی شناسی ، نقد به روش علوم طبیعی، نقد هرمنونیک، نقد تاثری، نقد بیانگرانه و ...) و نحوه کاریست و بهره گیری از این شیوه ها 
5. سیر نقد در ادبیات کهن و نمونه های آن 
6. سیر نقد در ادبیات معاصر و نمونه های آن 
7. معرفی نمونه های برجسته نقددر آثار ادبی جهان

سایر جلدهای این کتاب:

سوال های کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی (جلد دوم)